Woda stanowi rozpuszczalnik, medium, w którym przebiega szereg procesów biochemicznych – obecność odpowiedniej ilości wody warunkuje prawidłowy przebieg szlaków metabolicznych. W skórze właściwej jest ona związana z glikozoaminoglikanami – szczególnie istotną rolę pełni tutaj kwas hialuronowy. Woda znajdująca się w naskórku pochodzi ze skóry właściwej. Stopień nawilżenia skóry zależy w dużej mierze od barierowych własności warstwy rogowej naskórka, która powinna zapobiegać nadmiernej ucieczce wody ze skóry.

Na wstępie zastanówmy się, jakie mogą być przyczyny niedoboru wody w skórze przyczyny niedoboru wody w skórze .

Przyczyny niedoboru wody w skórze

Najistotniejszą barierą hamującą ucieczkę wody ze skóry jest warstwa rogowa naskórka (stratum corneum), składająca się z komórek zwanych korneocytami i cementu międzykomórkowego. To właśnie cement międzykomórkowy (zawierający m.in. dużą ilość lipidów, a także substancje higroskopijne wiążące wodę), tworzący uporządkowaną strukturę ciekłokrystaliczną, jest jednym z najistotniejszych czynników chroniących skórę przed utratą wody. Jak już wspomniałam, warstwa rogowa naskórka zawiera związki o właściwościach higroskopijnych, które wchodzą w skład tzw. NMF (naturalny czynnik nawilżający). Dzięki swoim własnościom substancje te chronią skórę przed ucieczką wody. Powierzchnia skóry pokryta jest wydzieliną pochodzącą z gruczołów łojowych zwaną sebum. W skład sebum wchodzą m.in. trójglicerydy, woski, skwalen, wolne kwasy tłuszczowe, cholesterol i jego estry. Wraz z wodą i składnikami pochodzącymi z potu, sebum tworzy na powierzchni skóry emulsję typu W/O i stanowi pewnego rodzaju płaszcz wodno-lipidowy, który hamuje proces utraty wody przez skórę. Zaburzenia czynności gruczołów łojowych mogą więc być przyczyną nadmiernej ucieczki wody ze skóry.

Odpowiedni poziom nawilżenia jest więc czynnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania skóry, a tym bardziej do utrzymania jej we właściwej kondycji. I w tym właśnie mają nam pomóc odpowiednio dobrane kosmetyki.

Kosmetyki i nawilżanie

Zadaniem produktu kosmetycznego wykazującego działanie nawilżające jest hamowanie ucieczki wody ze skóry. Zwrócić tu należy uwagę na bardzo istotny fakt będący przyczyną częstych nieporozumień – po aplikacji kosmetyku na skórę woda w nim zawarta ulega odparowaniu – rolę nawilżającą pełnią składniki, które w różny sposób zapobiegają ucieczce wody znajdującej się w skórze właściwej. Aby krem nawilżający mógł skuteczne pełnić swoją rolę, powinien zawierać odpowiednie związki tłuszczowe będące w stanie uzupełniać „braki” w cemencie międzykomórkowym, a na powierzchni skóry tworzyć powłokę lipidową, która utrudniałaby ucieczkę wody. Związki o własnościach higroskopijnych, nieposiadające zdolności do wnikania w skórę, powinny tworzyć na jej powierzchni „mokry kompres”.

Te substancje higroskopijne, które posiadają zdolność do wnikania w naskórek, stanowią swoiste uzupełnienie w stosunku do higroskopijnych związków wchodzących naturalnie w skład warstwy rogowej naskórka. Jakie więc konkretnie składniki kosmetyku decydują o tym, że ma on właściwości nawilżające?

Cały artykuł przeczytasz w numerze 2/2019 Przemysłu Farmaceutycznego