Im wcześniej, tym… zdrowiej

Statystyki wskazują, że w Polsce na każde 1000 noworodków 2–3 rodzą się z wadami cewy nerwowej [1]. Badania wykazały także, że 75% wad cewy nerwowej można uniknąć zażywając kwas foliowy [2]. Kluczowy jest tu jednak czas rozpoczęcia suplementacji, bo jak rekomenduje Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników, u kobiet przygotowujących się do ciąży zaleca się suplementację folianami co najmniej 12 tygodni przed planowanym poczęciem[3]. Wiele kobiet nie wie, że jest w ciąży, i zaczyna suplementację z opóźnieniem, co zmniejsza jej skuteczność[4]. Właśnie dlatego już na etapie planowania dziecka zaleca się codzienne przyjmowanie kwasu foliowego w dawce co najmniej 0,4 mg. W pierwszym trymestrze (do 12. tygodnia) dawka ta powinna wzrosnąć do 0,8 mg i być kontynuowana w czasie karmienia piersią.  W suplementacji kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz w czasie laktacji można stosować preparaty zawierające w swoim składzie zarówno aktywny folian, jak i syntetyczny kwas foliowy 3. Odpowiednia suplementacja kwasu foliowego ma także wpływ na zdrowie przyszłej mamy. Jego niedobory mogą prowadzić do poronień, niedokrwistości megaloblastycznej i hiperhomocysteinemii[5]. Podwyższony poziom homocysteiny może zaburzać ukrwienie łożyska. Szczególnie narażone na niedobory kwasu foliowego są kobiety z BMI powyżej 30, borykające się z cukrzycą typu 1 lub 2, przyjmujące niektóre leki, cierpiące na niewydolność wątroby lub nerek oraz te z problemami jelitowymi[6].

Kwas foliowy - jakie są jego źródła?

Kwas foliowy występuje w postaci folianów w wielu produktach spożywczych. Znajduje się głównie w zielonych warzywach, takich jak brukselka, szpinak, szparagi, sałata, brokuły czy kapusta włoska, a także w pełnoziarnistych produktach zbożowych, roślinach strączkowych (groch, fasola) i owocach cytrusowych. Niestety, choć dobrze zbilansowana dieta może wspierać organizm, nie zawsze to wystarcza, by pokryć dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę, które w przypadku kobiet w ciąży wynosi min. 400 µg.[7] Dzieje się tak dlatego, że foliany są wrażliwe na wysoką temperaturę, światło oraz zmiany pH. To sprawia, że w trakcie przechowywania żywności bogatej w kwas foliowy i jego pochodne dochodzi do ich utleniania i przekształcania w formy mniej przyswajalne. Podczas gotowania i przetwarzania żywności, zawartość folianów może zmniejszyć się o 40–70% co znacząco ogranicza ich dostępność dla organizmu[8]. Dlatego, by uniknąć niedoborów najlepiej suplementować kwas foliowy.

 Jaka powinna być dzienna dawka kwasu foliowego?

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje, by kwas foliowy w dawce 0,4 mg dziennie wraz z 0,4 mg folianów (5-MTHF) przyjmowały już kobiety starające się o dziecko. Z czasem potrzeby organizmu rosną, więc w pierwszym trymestrze ta dawka powinna wzrosnąć do 0,8 mg na dobę. Po 12. tygodniu ciąży i w czasie karmienia piersią w populacji kobiet bez dodatkowych czynników należy utrzymać dawkę 0,8 mg 3. Natomiast kobiety,
u których w poprzedniej ciąży stwierdzono wady cewy nerwowej, mogą mieć zaleconą jeszcze wyższą suplementację nawet 5mg/dzień folianów. O szczegółach suplementacji dopasowanej do indywidualnych potrzeb powinien poinformować ginekolog w czasie wizyty kontrolnej.

FOLIK (Acidum folicum) Skład: 1 tabletka zawiera 0,4 mg kwasu foliowego. Postać farmaceutyczna: Tabletka. Tabletki barwy jasnożółtej, okrągłe, obustronnie płaskie. Wskazania: Zapobieganie niedoborom kwasu foliowego u kobiet przed poczęciem i we wczesnym okresie ciąży, w celu zmniejszenia ryzyka powstawania wad cewy nerwowej u potomstwa. Podmiot odpowiedzialny: Gedeon Richter Polska Spółka z o.o. ul. ks. J. Poniatowskiego 5, 05-825 Grodzisk Mazowiecki. Data aktualizacji: 2024.11.07 24-godzinny System Informacji Medycznej oraz zgłaszanie działań niepożądanych: +48-22-755-96-48 Adres e-mail: lekalert@grodzisk.rgnet.org  KEDP/DAFRGZ 13.06.2025

 

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i tylko wtedy, gdy jest to konieczne. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

 

[1] E. Matuszczak, W. Dębek, A. Hermanowicz, Metody usprawniania i rehabilitacji dzieci urodzonych z przepukliną oponowo-rdzeniową, „Neurologia Dziecięca” 2012, vol. 21, nr 43, s. 59–63.

[2] https://www.gov.pl/web/wsse-lodz/kwas-foliowy

[3] "Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji aktywnych folianów, choliny i witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu" Agnieszka Seremak Mrozikiewicz, Dorota Bomba Opoń Krzysztof Drews; 2024.

[4] Dr n. med. Andrzej Bacz - Suplementacja kwasu foliowego u kobiet w ciąży - https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/63113,suplementacja-kwasu-foliowego-u-kobiet-w-ciazy

[5] Mgr Justyna Malinowska Czy suplementacja w okresie ciąży jest konieczna? Wnioski z najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/plodnosc-i-ciaza/czy-suplementacja-w-okresie-ciazy-jest-konieczna-wnioski-z-najnowszych-rekomendacji-polskiego-towarzystwa-ginekologow-i-poloznikow-ptgip/

[6] Tamże

[7]dr n. med. i n. o zdr. Justyna Malinowska „Czy suplementacja w okresie ciąży jest konieczna? Wnioski z najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP)”, https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/czy-suplementacja-w-okresie-ciazy-jest-konieczna-wnioski-z-najnowszych-rekomendacji-polskiego-towarzystwa-ginekologow-i-poloznikow-ptgip/

[8] mgr Alicja Świątek - Foliany – właściwości i źródła folacyny i kwasu foliowego - https://www.doz.pl/czytelnia/a16384-Foliany__wlasciwosci_i_zrodla_folacyny_i_kwasu_foliowego