Jedną z dysfunkcji skóry twarzy, która pojawia się niezależnie od wieku i często jest widoczna dużo wcześniej niż wskazywałaby na to metry ka, są tzw. zmarszczki mimiczne. Pod pojęciem tym rozumiemy drobne linie i nierówności pojawiające się na skórze w wyniku powtarzających się ruchów twarzy związanych z wyrażaniem określonych przeżyć, nastrojów, emocji, np. śmiechu. W konsekwencji po wstaje impuls, który docierając do włókien nerwowych powoduje wydzielanie acetylocholiny. Przyłączenie jej do swoistych receptorów wywiera istotny wpływ m.in. na przepuszczalność błon komórkowych dla jonów sodu, wapnia i potasu, a to z kolei – na ich potencjał czynnościowy. Wszystkie te czynniki przekładają się na skurcz mięśni, który sprzyja tworzeniu się zarów no poziomych, jak i poprzecznych bruzd w okolicach oczu, czoła i ust. Zmarszczki mimiczne mogą być naturalnym objawem starzenia się skóry, utraty jej elastyczności, ale również wynikiem nadmiernego i powtarzającego się napięcia mięśni twarzy. Dla wielu osób stanowią one duży dyskomfort, tym bardziej, że stanowią podwalinę trwałych zmian w wyglądzie, które bardzo szybko się pogłębiają. Z tego też powodu nowoczesny przemysł kosmetyczny nieustannie poszukuje nowych składników funkcjonalnych, które mogą wpływać korzystnie na ograniczenie interakcji między skórą a układem nerwowym.

Botulina

Za pierwszy surowiec, przy pomocy którego próbowano efektywnie rozwiązać problem zmarszczek mimicznych, można uznać toksynę botulinową typu A, znaną również jako jad kiełbasiany. Układ ten to jedna z siedmiu neurotoksyn wytwarzanych przez beztlenową bakterię Gram (+) – Clostridum botulinum. Pod względem chemicznym to kompleks proteinowy, którego działanie związane jest z ograniczeniem wydzielania acetylocholiny wywierającej istotny wpływ na połączenia nerwowo-mięśniowe. Pomimo tego, że substancja ta (w zależności od podanej dawki) może być silną trucizną, znalazła szerokie zastosowanie w dermatologii estetycznej.

Toksyna botulinowa została po raz pierwszy użyta w celach terapeutycznych w latach 70. XX wieku w leczeniu zeza. To właśnie kanadyjscy okuliści zauważyli, że ubocznym skutkiem jej działania jest znaczna redukcja tworzących się wokół oczu zmarszczek.

Potencjał kosmetyczny tego komponenta dokładniej zdefiniowano na początku lat 90. przez Jean i Alistaira Carruthersów, którzy uznali go za bezpieczny i skuteczny środek w przypadku usuwania zmarszczek dynamicznych. Dziesięć lat później botulina została zatwierdzona przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) do leczenia tego typu zmian na czole. Od tego momentu jest ona chętnie wykorzystywana w zabiegach medycyny estetycznej, przy czym preparaty zawierające ten składnik rejestrowane są w analogiczny sposób jak inne produkty lecznicze.